Miyembro ng Courage, Salinlahi, at Children Rehabilitation Center, sa harapan ng Korte Suprema nang sila ay magsumite ng petisyon para sa Writ of Amparo at Writ of Habeas Data. Pher Pasion
Tatlumpong taon nang kawani sa Metro Manila Development Authority si Tess Gonzales. At bilang opisyal ng unyon, hindi na bago sa kanya ang mga harasment at panunupil.
Nitong Abril naitala ang pinakahuling harasment sa kanya, pero hindi siya nag-iisa. Nakaranas ang iba’t ibang opisina ng mga unyon ng mga kawani ng gobyerno sa ilalim ng Confederation for Unity, Recognition and Advancement of Government Employees (Courage) ng harasment mula sa pinaghihinalaang elemento ng estado.
Dahil sa sistematikong pag-atake sa mga unyonist at aktibista, nagpetisyon sa Korte Suprema ang 22 miyembro ng Courage, kasama ang Children Rehabilitation Center at Salinlahi Alliance for Children’s Concerns, na biktima ng mga panghaharas. Hiniling nilang maglabas ng writ of amparo at writ of habeas data ang Korte Suprema laban sa mga opisyal ng Armed Forces of the Philippines at Philippine National Police.
Nitong Agosto 5, pinaboran ng Korte Suprema ang kanilang petisyon–hudyat ng isang antas ng kanilang paglaban. Dahil marahil sa malakas na pag-iingay ng mga petisyuner sa kalsada, mabilisan ang pagdesisyon ng Korte.
Ito rin ang may pinakamalaking bilang ng mga nagpetisyon para sa writ of amparo at writ of habeas data na pinaboran ng Korte Suprema sa kasalukuyan.
Tulong at problema
Pinasimulan ang paglalabas ng Korte Suprema ng writ of amparo noong taong 2007 ni dating Chief Justice Renato Puno. Panahon ito ng sunud-sunod na mga pampulitikang pamamaslang sa mga aktibista–pawang mga militar ang suspek, sa ilalim ng programa ng rehimeng Macapagal-Arroyo na pagtarget sa mga lumalaban sa rehimen.
Layon ng pagpapakilala ni Puno ng konsepto ng writ of amparo na mabigyang proteksiyon ang mga magiging biktima ng mga ahente ng estado. Legal na proteksiyon ng hudikatura ang amparo sa mga indibidwal na nahaharap sa matinding banta sa kanilang seguridad.
Pinangunahan ng abogadong si Minnie Lopez ng National Union of People’s Lawyers ang pagsumite noon ng petisyon sa Korte Suprema para sa writ of amparo at writ of habeas data. Pher Pasion
Ang writ of habeas data naman ang nagbibigay pahintulot na ibukas o ilabas ng militar at pulisya ang kanilang mga rekord o dokumento o anumang datos na esensiyal sa imbestigasyon.
Nasa Court of Appeals (CA) na ang kaso at binibigyan ang respondents ng nasabing petisyon ng 15 araw para tumugon o masumite ng “return”. Matapos ang 30 araw mula sa paglabas ng petisyon, magsasagawa ng pagdinig ang CA.
Kabilang sa respondents sina Pangulong Aquino (bilang punong kumander ng AFP), Voltaire Gazmin (kalihim ng Department of National Defense), Lt. Gen. Hernando Iriberri (chief of staff ng AFP), Maj. Gen. Virgilio Hernandez (deputy commander for intelligence ng AFP), at iba pang mga opisyal.
Ayon kay Minerva Lopez, abogado ng mga nagpetisyon na mula sa National Union of People’s Lawyers (NUPL), bagamat malaking tulong ang desisyon ng Korte Suprema, hindi dito natatapos ang laban. Napakaganda umano ang nilalaman ng writ of amparo at writ of habeas data, pero hindi pa rin ganoon kaepektibo kung titingnan sa praktika.
“May mga kaso na kahit na naglabas ang writ of amparo at writ of habeas data, hindi ito garantiya na nakakamit na ang hustisya o matatapos ang mga harasment. Hindi nito natatapos ang panghaharas, pagdukot, at maging ang pamamaslang,” ani Lopez.
Inihalimbawa niya ang mga kaso nina Sherlyn Cadapan at Karen Empeno, dalawang mag-aaral ng Unibersidad ng Pilipinas na dinukot sa Bulacan noon pang 2006. Naglabas ng desisyon para sa writ of amparo ang korte, pero nananatili pa ring desaparecido ang dalawa–ganoon din ang hustisya.
Halimbawa rin ni Lopez ang writ of habeas corpus o kautusan para sa isang institusyon ng estado na ilabas ang isang taong nawawala o dinukot na pinaniniwalaang nasa kanilang kustodiya. Hindi natapos ng nasabing writ ang pagdukot at pagkawala ng mga aktibista.
Ganito ang kasalukuyang nararansan ni Manny Baclagon, 55, lider-unyonista sa Department of Social Welfare and Development. Isa siya sa mga nagpetisyon sa Korte Suprema, pero hanggang sa kasalukuyan, nakakaranas pa rin siya ng surveillance.
Ipinakita ni Ferdie Gaite, tagapangulo ng Courage, ang desisyon ng Korte Suprema pabor sa mga nagpetisyon para sa writ of amparo at writ of habeas data. Pher Pasion
Aniya, sinusundan pa rin si Baclagon at may kahina-hinalang mga tao na nagpupunta sa paligid ng kanyang tirahan. Una na siyang binigyan ng sulat na nagsasabing kilala daw siya at kanyang pamilya at alam ang kanyang katungkulan sa “kilusan.” Isa rin siya sa mga ginawan ng pekeng Facebook account sa Internet para sila siraan sa social media.
“Sa naunang mga kaso, nakikita natin ang kahinaan ng mga (legal na rekursong) ito. Pero sa ngayon, kailangan pa rin nating imaksimisa kung anong maitutulong nito sa atin. Positive development na inayunan ng Supreme Court ‘yung writ at ni-require niya (ng Korte Suprema) ang mga respondent ng mag-file ng return,” aniya.
Sinabi pa ni Lopez na inaasahang magiging mabilis ang mga pagdinig at desisyon dahil sa sitwasyong may konkretong banta sa seguridad ng mga nagpetisyon.
Hindi kampante
Sinabi naman ni Ferdinand Gaite, pambansang pangulo ng Courage, na natutuwa ang mga kawani sa desisyon na ito ng Korte Suprema. Pero hindi sila magiging kampante sa sitwasyon.
Inaaral pa nila sa kasalukuyan ang iba pang kaso na nakalap na nararanasan ng kanilang mga miyembro.
Naniniwala si Gaite na may kinalaman ang Oplan Bayanihan, o ang kontra-insurhensyang programa ng administrasyong Aquino, sa panghaharas sa kanilang organisasyon.
“Sa disenyo ng Oplan Bayanihan, ginagamit daw (ang puwersa ng Estado) sa mga rebelde na lumalaban sa gobyerno. Pero ginagamit ito sa lehitimong mga organisasyon tulad ng Courage. Hindi nila pinag-iiba ang armado at hindi armado,” ani Gaite.
Positibo umano na agad na nakapagdesisyon ang Korte Suprema dahil sa pagtindi ng mga panghaharas. Bahagyang napahuma umano ang sitwasyon dahil sa desisyong ito.
Pero naniniwala ang Courage na hindi natatapos ang mga panghaharas at panunupil sa kanilang hanay, lalo pa’t tumitindi ang kanilang mga laban. Inaasahan nila na sa pagtindi ng kanilang mga laban sa nakabubuhay na sahod, seguridad sa trabaho, at iba, titindi rin ang mga panghaharas at panunupil.
Para naman kina Gonzales at Baclagon, wala silang nakikitang dahilan para sila tumigil at maging kampante. Anila, sa ganitong panahon ng panunupil, lalong higit na kailangang buo ang loob at maging mas matalas dahil malaking mga laban ang nakasalalay para sa mga katulad nilang unyonista.
Si Tess Gonzales (kaliwa), sa piket-protesta laban sa panunupil at panghaharas sa mga aktibista. Pher Pasion
“Ang pinakadepensa mo pa rin ay ang mga mamamayang pinaglilingkuran natin. Nais nila tayong pahinain o pagwatak-watakin, pero nagkakamali sila. Hindi na sila natuto na hindi sa mga panghaharas, pagdukot, o pagpatay natitigil ang laban ng mga mamamayan,” sabi pa ni Gonzales.
Ganito rin ang nakikita ni Lopez sa sitwasyon na positibong tumutugon ang legal na laban. Aniya, higit na kailangan ang lakas ng mga mamamayan dahil hindi tamang iasa na lang sa legal na diskurso ang laban.
“Tuloy pa rin ang kampanya natin. Huwag tayong umasa lang sa legal dahil isang aspekto lamang ito ng laban. Ang kampanyang masa pa rin ang mapagpasya–ang patuloy na political at mass actions natin,” ayon kay Lopez.